به گزارش روابط عمومی سازمان مدیریت صنعتی، در این دوره شرکت‌های صنایع پتروشیمی خلیج فارس، بانک ملت، فولاد مبارکه اصفهان، پالایش نفت بندرعباس، سرمایه گذاری غدیر، ایران خودرو، مپنا بانک صادرات ایران و گروه گسترش نفت و گاز پارسیان بر اساس شاخص فروش به ترتیب حایز رتبه اول تا دهم شدند.

بنا به این گزارش، برخی از شاخص‌های رتبه بندی شامل شاخص‌های فروش، اندازه و رشد شرکت، سودآوری و عملکرد، بهره‌وری، صادرات، نقدینگی، بدهی و شاخص‌های بازار هستند. 

نتایج رتبه‌بندی امسال نشان می‌دهد که سهم صد شرکت اول از کل فروش 86.9 درصد و صد شرکت دوم 9.5 درصد است. صد شرکت اول 71.4 درصد از اشتغال زایی کل شرکت های برتر را سهیم هستند. 

این نتایج مشخص می کند که میزان صادرات صد شرکت اول 92.5 درصد از کل صادرات پانصد شرکت برتر است. همچنین مقایسه ارزش افزوده شرکت ها با تولید ناخالص داخلی نشان می دهد ارزش افزوده 100 شرکت اول 18 درصد و ارزش افزوده 500 شرکت 20 درصد است. فروش 100 شرکت اول  45 درصد و فروش 500 شرکت 52 درصد است. 

سخنرانی مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی

ابوالفضل کیانی بختیاری مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در بیست و چهارمین دوره رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران در خصوص عوامل برتری و پایداری بنگاه‌های بزرگ گفت: هوش نوآوری که توانایی شناختی انسان برای مشاهده مشكلات و فرصت‌ها به شیوه‌ای جدید و كشف راه‌‌حل‌های جدید در پاسخ به چالش‌های پیچیده است، یکی از عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ است، به عبارت دیگر هوش نوآوری پاسخی به پیچیدگی است و نیاز رهبران در محیط‌های پیش بینی ناپذیر است. 

وی افزود: محیط‌های امروز محیط‌های پر تغییر، با پیچیدگی بالا، پر ابهام با عدم قطعیت است که عدم اطمینان، تغییرات سریع، ابهام و پیچیدگی را به همراه دارد. 

کیانی بختیاری، اشتباهات رایج در این محیط را شامل رویكرد دستوری به نوآوری، ساده‌انگاری مسائل پیچیده، محدود كردن سطح نوآوری به رهبران و مدیران ارشد، نداشتن استراتژی و برنامه نوآوری و ضعف دانشی رهبران درباره نوآوری و شیوه پیاده‌سازی آن عنوان کرد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا هوش نوآوری برای محیط غیر قابل پیش بینی کافی است؟ اظهار داشت: رهبران علاوه بر هوش نوآوری به دو نوع هوش دیگر نیاز دارند. هوش هیجانی و هوش تحلیلی. هوش نوآوری، شناسایی مسئله با رویكردی نوآوری و كشف راه‌ حل‌های جدید برای آن است. از سوی دیگر هوش تحلیلی استفاده از سواد و مهارت‌های ریاضی برای شناسایی و حل مسئله، استفاده از حافظه برای حل مشكلات پیچیده و استفاده از منطق برای حل مسئله است. اما هوش هیجانی، خودمدیریتی، آگاهی اجتماعی و مدیریت روابط است.  

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، تفکر واگرا و تفکر همگرا را ابزارهای هوش نوآور دانست و گفت: تفكر واگرا تولید انبوهی از راه‌حل‌های جدید برای یك مسئله از طریق تركیب، تجزیه یا مرتب كردن ایده‌های موجود و جدید است و تفكر همگرا اصلاح ایده‌ها و اكتشاف بهترین جنبه‌های هر ایده برای رسیدن به راه‌حل نوآورانه است. 

کیانی بختیاری، هنر رهبران را تفکر درباره تفکر نامید. آگاهی از اینكه در هر موقعیتی و در مواجهه با هر مسئله‌ای، باید از كدام هوش و تفكر استفاده كرد. 

وی افزود هوش نوآوری پاسخی برای مسائل پیچیده، غیرخطی و پیش‌بینی‌ناپذیر است بنابراین استفاده از این هوش برای مسائل خطی و تكرار شونده موجب اتلاف زمان برای رسیدن به راه‌حل مناسب، پیچیدگی راه‌حل و صرف منابع زیاد برای اجرای راه‌حل می ‌شود. هوش نوآوری در صورت پرورش یافتن، به شكل تفكر نوآورانه بروز می‌یابد. تفكر نوآورانه  فرایند حل مسائل از طریق كشف، تركیب و مرتب كردن ایده‌ها (تفكر واگرا) برای رسیدن به بهترین روش جدید حل مسئله (تفكر همگرا) است. 

کیانی توجه به رویکرد های بین المللی نوپدید فناورانه و صنعتی را از دیگر عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ دانست. وی انقلاب صنعتی چهارم ( آلمان2011) و جامعه  5.0 ( ژاپن 2016) را فناوری‌های پیشرفته،در راستای منافع اقتصادی، اجتماعی و رفاه شهروندان نامید و افزود: نسل پنجم صنعت اهداف و گستره ای فراتر از تولید کالاها و خدمات و سود آوری دارد و بر سه عنصر انسان، پایداری و تاب‌آوری بنا شده است. 

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی، حرکت به سوی پارادایم حکمرانی هوشمند را در گرو اقتصاد چرخشی، اقتصاد گیگ، اقتصاد اشتراکی، اقتصاد سبز و اقتصاد دیجیتال دانست و سازمان‌های دو سو توان را عامل توسعه صنعتی و درآمدزایی و توسعه مناطق کم برخوردار و انجام فعالیت های زیست سازگار خواند. 

 وی خاطرنشان کرد: سازمان‌های هیبریدی از دیگر ابزارهای  حرکت به سوی ایجاد سازمان‌های نوپدید منطبق با ملاحظات اجتماعی و  زیست محیطی هستند. این سازمان‌ها گونه‌ای از سازمان‌های دوسوتوان هستند که از یک سو دارای ماموریت فرهنگی اجتماعی و زیست محیطی و از سوی دیگر به دنبال کسب سود و درآمدزایی هستند. 

وی افزود: در پارادایم سازمان‌‌های دوناتی هدف اول حفظ پایداری محیط زیست و عدم تجاوز از سقف زیست‌محیطی و هدف ثانویه كسب درآمد است. رهبران سازمان‌‌های دوناتی، ملاحظات زیست‌محیطی در تمامی تصمیمات خود وارد می‌كنند. این سازمان ها مبتنی بر مسئولیت اجتماعی هستند. و در نهایت سازمان‌های شهروند شرکتی، نمونه دیگری از سازمان‌های نو پدید هستند. ماهیت شركت‌ها در سرتاسر دنیا در حال تغییر است. شركت‌ها دیگر فقط یك ماهیت حقوقی ندارند كه هدف اول آن سودآوری و پاسخگویی به سهامداران باشد. شركت‌ها به شهروندانی تبدیل شده‌اند كه در قبال جامعه مسئول هستند و باید به شهروند شركتی خوب تبدیل شوند.

کیانی بختیاری چهارمین عامل از عوامل برتری و پایداری بنگاه های بزرگ را توجه به رویكرد دولت‌ها در صنعت سبز دانست. سبزسازی صنایع موجود به معنای اصلاح فرایندهای صنایع موجود (صرف نظر از اندازه، بخش یا مكان) به‌گونه‌ای كه در تمام مراحل پیش، حین و پس از تولید (محصول یا خدمت) كمترین آثار زیست‌محیطی ممكن ایجاد گردد.  برخی از اقدامات اساسی در سبزسازی، استفاده كاراتر از منابع، استفاده از منابع تجدیدپذیر، حداقل استفاده از سوخت‌های فسیلی و حداقل تولید گازهای گلخانه‌ای است. از سوی دیگر، توسعه صنایع سبز، توسعه كسب‌وكارها و صنایعی كه هدفشان ایجاد پایداری در محیط زیست می‌باشد. صنایعی نظیر بازیافت مواد، مدیریت ضایعات، تصفیه آب، حمل‌ونقل ضایعات و غیره. دوگانه‌زدایی دیگر رویکرد دولت ها در صنعت سبز است. در صنعت سنتی، فعالیت صنعتی به معنی «خیر» در رشد اقتصادی و «شر» برای محیط زیست است. اما در صنعت سبز، زوجیت خیر اقتصادی و شر اقتصادی از بین می‌رود و زوج جدید تشكیل می‌شود: خیر اقتصاد و خیر محیط زیست. تزویج‌زدایی توجه دولت‌ها، سیاست‌گذاران و فعالان صنعتی به این موضوع  است كه نرخ رشد فشار بر محیط زیست همواره باید كمتر از نرخ رشد اقتصادی باشد. چهارمین رویکرد صنایع دوستدار محیط زیست است. صنایعی از مواد اولیه پایدار برای تولید استفاده می‌كنند و محصولات دوستدار محیط زیست تولید  می كنند. محصولات دوستدار محیط زیست محصولاتی هستند كه هم در چرخه  تولید، هم مصرف و هم بازیافت، آسیبی به محیط زیست وارد نمی‌كنند. رشد اقتصادی صنایع سبز نشان‌دهنده افزایش اقبال عمومی به این صنایع است. (توجه عمومی به مسئولیت اجتماعی) شاید در آینده صنایع غیرسبز، به‌طور روزافزونی مورد اقبال كمتر عمومی قرار گیرند.  و ایجاد الزامات قانونی در مورد گازهای گلخانه‌ای برا ی كشورهای در حال توسعه (توافق‌نامه پاریس و موارد مشابه) صنایع زیست سازگار را توجیه میکنند.

مدیرعامل سازمان مدیریت صنعتی در ادامه به مثال‌هایی ازاقدامات شرکت های بزرگ در حکمرانی هوشمند پرداخت. استفاده از زنجیره بلوکی درزنجیره تامین والمارت (استفاده از فناوری های نوظهور) برچسب‌های RFID یا کیوآر واحدهای نگهداری موجودی و استفاده از پهباد برای سرشماری انبارهاتوسط آمازون (استفاده از فناوری های نوظهور ایر بی ان بی  و اوبر (اقتصاد اشتراکی) ، تامین آب آشامیدنی برای کشورهای کم برخوردار و بازیافت قوطی و ظروف محصولات توسط پپسی کولا (دوسوتوانی سازمانی و اقتصاد چرخشی)، درج برچسب های زیست سازگاری بر محصولات در کانادا، اتحادیه اروپا و آمریکا  (اقتصاد سبز) از این جمله اند.

کیانی در ادامه به تاریخچه بیست و چهار سال متوالی رتبه بندی شرکت های برتر از سال 1377 پرداخت. در سال آغاز این رتبه بندی شركت های برتر ایران از نظر شاخص میزان فروش رتبه‌بندی و معرفی می‌شدند. میزان اثرگذاری یك بنگاه اقتصادی درابعاد اقتصاد ملی با میزان فروش آن رابطه مستقیم دارد. بنابراین در رتبه بندی سال 1377 تعداد شاخص‌های مورد ارزیابی یک شاخص و گزارش نتیجه رتبه‌بندی در یک بروشور 4 صفحه ای گنجانده شد. اما مهم ترین اهداف رتبه‌بندی شرکت‌های برتر ایران تولید اطلاعات در مورد بنگاه‌های اقتصادی كشور و شفاف‌سازی فضای کسب و کار است. 

وی یادآور شد: رتبه‌بندی شرکت‌ها از نظر میزان اثرگذاری در اقتصاد ملی، گسترش رقابت بین بنگاه‌های اقتصادی و استفاده از نتایج رتبه بندی برای کمک به برنامه ریزی اقتصادی در کشور صورت می پذیرد. رتبه بندی های مشابه IMI-100 در سطح جهان رتبه‌بندی Fortune 500 است که 500 شرکت بزرگ دنیا را رتبه‌بندی می‌کند. در سطح منطقه، رتبه‌بندی DS100 که صد شرکت بزرگ کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی را رتبه‌بندی می‌کند. و در سطح كشوری در كشورهای آمریكا ، كانادا ، تركیه ، هندوستان و غیره انجام می‌شود. رتبه بندی IMI-100 در سال 1400 شامل 500 شرکت است. 500 شركت براساس بالاترین میزان فروش (درآمد) مشخص می‌شوند. 500  شركت براساس میزان فروش به پنج دسته صدتایی تقسیم می‌شوند و شركت‌های هر دسته براساس 32 شاخص دیگر با هم مقایسه و رتبه بندی می‌شوند. به این نحو شركت‌هایی با هم مقایسه می‌شوند كه از نظر اندازه تاحدودی به هم نزدیك هستند.

سخنرانی معاون برنامه‌ریزی و توسعه ایدرو

 دیگر سخنران این همایش معاون برنامه‌ریزی و توسعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران بود. وی در سخنانی تصریح کرد: در اقتصاد ملی راهی جز تقویت،حمایت، پشتیبانی و رفع موانع برای پیشتازان و پیشرانان اقتصاد ملی و توجه به مزیت‌هایمان نداریم.

مهدی صادقی نیارکی در بیست‌وچهارمین همایش شرکت‌های برتر ایران که در مرکز همایش‌های صداو سیما برگزار شد، اظهار کرد: آمار ۵۰۰ و ۱۰۰ شرکت برتر ایران نشان می‌دهد مجموع فروش ۱۰۰ شرکت برتر، حدود ۴۵ درصد تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌دهد در حالی که با در نظر گرفتن ۵۰۰ شرکت برتر این آمار به ۵۲ درصد بود.

صادقی نیارکی افزود: همچنین ارزش افزوده ۵۰۰ شرکت برتر ۲۰ درصد GDP و ۱۰۰ شرکت برتر ۱۸ درصد GDP کل کشور را تشکیل می‌دهد.

معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران گفت: در دنیا اقتصاد کشورها توسط شرکت‌ها ساخته می‌شود و این شرکت‌های بزرگ هستند که اقتصاد ملی، منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را می‌سازند و تصویر بیرونی اقتصاد کشور را در دنیا مشخص می‌کنند و در نهایت می‌توانند شاخص‌های زندگی افراد حاضر در آن جامعه را تغییر دهند.

صادقی نیارکی تصریح کرد: در اقتصاد ملی ما تقریبا به اندازه انگشتان دست یا حتی بیشتر، شرکت با فروش بیش از یک میلیارد دلار وجود دارد. در اقتصاد ملی راهی جز تقویت،حمایت، پشتیبانی و رفع موانع برای پیشتازان و پیشرانان اقتصاد ملی و توجه به مزیت‌هایمان نداریم.

معاون برنامه ریزی و توسعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران با بیان اینکه ایران جزو ۵ رتبه اول فارغ التحصلان دانشگاهی در دنیا است، تصریح کرد: ناچاریم توجه بیشتری به صنایع ساخت محور داشته باشیم زیرا چالش امروز کشور استفاده از متخصصان و فارغ التحصیلان است بنابراین باید شکاف ۳۰ درصدی بین GDP و ارزش افزوده را به این سمت هدایت کنیم.

صادقی نیارکی با اشاره به قانون حداکثر استفاده از توان تولید اظهار کرد: مسئله رتبه بندی در این قانون به صراحت ذکر شده است. این امتیاز می‌تواند به عنوان اعتباری برای این شرکت‌ها در اقتصاد کشور شناخته شود.

سخنرانی مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر

 مجید درویش مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر، در همایش اعلام نتایج بیست و چهارمین سال رتبه‌بندی شرکت های برتر گفت: در این رتبه بندی، شركت‌ها براساس بالاترین میزان فروش (درآمد) مشخص می‌شوند. در فهرست‌های عمومی IMI-100، انواع شركت‌ها در رشته‌های صنعتی مختلف حضور دارند. 500 شركت براساس میزان فروش به پنج دسته صدتایی تقسیم می‌شوند و شركت‌های هر دسته براساس 32 شاخص دیگر با هم مقایسه و رتبه بندی می‌شوند. به این نحو، شركت‌هایی با هم مقایسه می‌شوند كه از نظر اندازه تاحدودی به هم نزدیك هستند. تعداد شاخص‌های مورد ارزیابی در فهرست‌های عمومی 33 شاخص است. چین بیشترین تعداد شرکت در فهرست فورچون را دارد و کشورهای امریکا، ژاپن، آلمان، فرانسه و بریتانیا در مقام های بعدی قرار دارند. اما سهم امریکا  از نظر میزان درآمد در فهرست فورچون 500 بالاترین و چین، ژاپن، آلمان، فرانسه و بریتانیا در رتبه های بعدی قرار دارند. مطابق آخرین آمار موجود، صنایع بزرگ ۴۷ درصد اشتغال را ایجاد کرده‌اند. طی ۱۰ سال (93-1383)، سهم بنگاه‌های بزرگ در ایجاد ارزش افزوده در حدود ۹۰ درصد بوده است. بنگاه های بزرگ اقتصادی در ایران شغل هایی ایجاد می کنند که در مقایسه با بنگاهای کوچک و متوسط، تاثیر بیشتری در رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی دارند.

وی در مورد روش شناسی رتبه بندی گفت: یک شرکت، در شاخص های مختلف، رتبه های متفاوتی می گیرد. و به عبارت دیگر: در این نوع رتبه بندی ها، شاخص های مختلف با هم ترکیب نمی شوند تا در مجموع، به یک شرکت، یک رتبه تعلق گیرد. باید توجه داشت هر فهرست رتبه بندی مربوط به چه شاخصی است، فهرست مزبور، صرفاً جایگاه شرکت ها را از جنبه همان شاخص مشخص می کند و نه از تمام جنبه ها. شاخص های رتبه بندی، شاخص های کمّی (مقداری) هستند و مقادیر آنها از صورت های مالی حسابرسی و تایید شده شرکت ها استخراج می شود. رتبه شرکت ها در شاخص مورد نظر، براساس مقادیر عددی به وسیله نرم افزار مشخص می شود و هیچ گونه ارزیابی و قضاوتی توسط اجراکنندگان رتبه بندی صورت نمی گیرد. از ویژگی‌های رتبه بندی IMI-100، شفافیت بالای آن است، به طوری که رتبه هر شرکت در هر شاخص، به راحتی قابل بررسی و صحه گذاری است.

درویش گفت: در سال 1399 ، اقتصاد ایران 1 درصد رشد داشته است.  رشد واقعی فروش ۵۰۰ شرکت برتر 23.6 درصد بوده است. پس می توان گفت که شرکت‌های برتر، نقش لوکوموتیو اقتصاد کشور را داشته‌اند. فروش اولین شرکت ، 146.861 میلیارد تومان، فروش صدمین شركت 5.201 میلیارد تومان یعنی 85  درصد رشد نسبت به فروش صدمین شرکت سال قبل و جمع فروش صد شركت برتر ،2,283,382 میلیارد تومان یعنی 76 درصد رشد (اسمی) نسبت به سال قبل از آن داشته است. 

مدیر مرکز رتبه بندی شرکت های برتر گفت: در رتبه‌بندی IMI-100 علاوه براینكه جایگاه هر شركت در فهرست‌های عمومی نشان داده می‌شود، جایگاه شركت در گروه صنعتی مربوط نیز مشخص می‌شود. در رتبه بندی سال 99، شرکت ها در 32 گروه صنعتی ( رشته کسب و کار) قرار گرفته اند. رده بندی شرکت های برتر در زمینه شركت‌های پیشرو (تعیین 10شركت‌ دارای بالاترین رشد طی دوره 4 ساله بین صد شركت برتر)، شركت‌های برتر از نظر رشد سریع (تعیین 5 شركت دارای بالاترین رشد طی دوره 4 ساله از هر دسته‌ صدتایی بعدی)، شركت‌های برتر صادرات گرا (تعیین 10شركت دارای بالاترین رتبه از نظر شاخص تركیبی صادرات) و شاخص تركیبی صادرات از تركیب سه شاخص میزان صادرات، رشد صادرات و نسبت صادرات به فروش بدست می آید. 

 وی خاطرنشان کرد: مقایسه 500 شركت بزرگ و گروه‌های صنعتی رتبه‌بندی IMI-100 با 500 شركت بزرگ و گروه‌های صنعتی فهرست Fortune Global 500  مقایسه 500 شركت بزرگ و گروه‌های صنعتی رتبه‌بندی IMI-100 با 500 شركت بزرگ و گروه‌های صنعتی در رتبه‌بندی‌های مشابه در تركیه، هند و آمریكا. این مقایسه‌ها اطلاعات مفیدی در زمینه مقایسه صنایع و رشته‌های مختلف كسب و كار در این 4 كشور ارائه می‌دهد.