1403/02/24
پارس جنوبی؛ رقابت جدی ایران و قطر در برداشت گاز
سعد شریده الکعبی، وزیر انرژی قطر در یک کنفرانس خبری می گوید: «مطالعات اخیر نشان داده است که ذخیره گازی میدان گنبد شمالی ۲۴۰ تریلیون فوت مکعب بیش از برآوردهای قبلی است و بر همین اساس، ذخایر گاز قطر از ۱۷۶۰ به بیش از ۲۰۰۰ تریلیون فوت مکعب افزایش یافته است. نتایج این مطالعات ما را قادر می‌سازد تا توسعه یک پروژه جدید گاز طبیعی مایع LNG را از بخش غربی میدان گنبد شمالی با ظرفیت تولید حدود ۱۶ میلیون تن در سال کلید بزنیم.
بر این اساس، قطر رسما اعلام کرده ذخیره گاز گنبد شمالی ۲۴۰ تریلیون فوت مکعب بیشتر است، همچنین عنوان کرده ذخایر گاز به ۲ هزار تریلیون افزایش پیدا می‌کند و پروژه جدید تبدیل گاز طبیعی به ال‌ان‌جی را آغاز و تا ۲۰۲۹ صادر می‌کند. درواقع ظرفیت تولید این کشور به ۱۴۲ میلیون تن در سال می‌رسد که ۸۵ درصد بالاتر از ظرفیت تولید فعلی و این برای قطری‌ها پیشرفت قابل توجهی است. در همین حال، قطر یک قرارداد بلندمدت جدید برای فروش گاز طبیعی با هند امضا کرده و با سینوپک، توتال فرانسه، شل و انی ایتالیا همچنین قرارداد امضا کرده است. مفهوم این قراردادها این است که مصرف‌کننده نهایی که این شرکت‌ها هستند در این ظرفیت تولید جدید گاز طبیعی مایع سرمایه گذاری کرده و خودشان هم تکنولوژی را وارد می‌کنند، اصولا پروژه‌های گاز طبیعی به این شکل است که مصرف‌کننده نهایی با کشور میزبان همکاری و در میدان گازی برای تولید سرمایه‌گذاری می‌کند. اما به راستی استراتژی گازی ایران در این سالها درست بوده است؟ با نگاهی به اقدامات گازی در می یابیم این سیاست‌ها اشتباه بوده است.
تدبیرپردازان گازی کشور تاکنون ی سیاست اشتباهی را دنبال کرده اند، یکی از این موارد سیاست فروش گاز طبیعی به پاکستان است که ایران سرمایه‌گذاری بزرگی کرده است و خط لوله را احداث کرده و به مرز پاکستان برده است و بعد از سالها پاکستان می خواهد تامین بودجه و خط لوله را در خاک خود احداث کند بدون اینکه در میدان گازی پارس جنوبی سرمایه گذاری کرده و یا تکنولوژی آورده باشد. این در حالی است که اخیرا نمایندگان طالبان و ترکمنستان هم خط لوله تاپی را افتتاح کردند و جالب اینکه پاکستان، هند و چین در میدان گازی ترکمنستان که تامین کننده گاز این خط است سرمایه‌گذاری کرده‌اند، اکنون باید ببینیم سیاست جدید ایران چگونه است؟ آیا ایران در قبال پارس جنوبی سیاست جدیدتری اتخاذ خواهد کرد؟
این در حالی است که برآوردها از تولید گاز ایران در پارس جنوبی نشان می‌دهد که از سال 1404، سالانه تولید به میزان 28 میلیون متر مکعب کاهش می‌یابد و در صورت اجرایی نشدن پروژه فشارافزایی پارس‌جنوبی، تولید گاز ایران از این میدان مشترک در سال 1410، روزانه 200 میلیون متر مکعب کاهش خواهد یافت، یعنی تولید فعلی گاز از این میدان یک سوم می‌شود.هر چند افت فشار پارس‌جنوبی و ابهام درباره تامین مالی 20 میلیارد دلاری این پروژه، یک تهدید جدی برای امنیت انرژی کشور است اما در طرف دیگر قطری‌ها دو پروژه را با مجموع سرمایه‌گذاری 45 میلیارد دلار و با حضور 7 غول نفتی دنیا برای افزایش تولید 48 میلیون تنی LNG آغاز کرده‌اند که با تکمیل آن تا سال 2030، تولید گاز این کشور 60 درصد افزایش خواهد یافت.در حال حاضر با وجود سهم دوبرابری قطر از میدان پارس‌جنوبی، تولید گاز ایران روزانه بین 50 تا 100 میلیون متر مکعب از این کشور بیشتر است و ایران از سال 96 و با وجود تحریم‌های آمریکا توانسته در تولید گاز از قطر پیشی بگیرد.طبق اعلام شرکت ملی نفت؛ هم‌اکنون مطالعات امکان‌سنجی و طراحی مفهومی تأسیسات فشارافزایی در ایران در دریا و خشکی انجام شده و قرارداد طراحی مهندسی پایه تأسیسات یادشده با مشاورین ذی‌صلاح داخلی و بین‌المللی منعقد شده است.
طبق برنامه، تأسیسات فشارافزایی ایران در چهار هاب، با ظرفیت كل 340 میلیون مترمكعب در روز تعریف شده كه کار ساخت آن، پس از انجام مطالعه مهندسی و تهیه اسناد مناقصه EPC هاب اول و همچنین برگزاری مناقصه و تنفیذ قرارداد EPC هاب اول، از سال آینده آغاز خواهد شد.در این بین، قطری‌ها نیز دو پروژه برای افزایش تولید گاز از بخش شرقی و جنوبی میدان گنبد شمالی (پارس‌جنوبی) تعریف و آغاز کرده‌اند. از 48 میلیون تن گاز مایع‌شده تولیدی در این دو پروژه تاکنون 21 میلیون تن آن پیش‌خرید شده و برخلاف ایران به جای مصرف داخلی، صادر می‌شود.حال روز گذشته العربی الجدید به نقل از وزیر انرژی قطر اعلام کرد که این کشور قصد دارد توسعه بخش شمال شرقی میدان گنبد شمالی (پارس‌جنوبی) را آغاز کند و 16 میلیون تن دیگر به تولید گاز مایع‌شده تا افق 2030 اضافه کند، پروژه‌ای که در صورت موفقیت، شکست احتمالی ایران در سال‌های آتی را سنگین‌تر خواهد کرد. اما در آخرین رویداد، معاون وزیر نفت اخیرا گفته است که برنامه داریم تا پایان سال جاری، چندین قرارداد نفتی به امضا برسانیم. محسن خجسته‌مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران اظهار داشت: آغاز طرح مهم فشارافزایی پارس جنوبی تا پایان سال جاری اجرایی می‌شود.
پروژه حفاری ۹ حلقه چاه درون‌میدانی در میدان گازی پارس جنوبی
در همین حال، پروژه حفاری ۹ حلقه چاه درون‌میدانی در میدان گازی پارس جنوبی به کارفرمایی شرکت نفت و گاز پارس و با پیمانکاری گروه گسترش انرژی پاسارگاد به‌صورت رسمی آغاز شد.پروژه حفاری ۹ حلقه چاه درون‌میدانی در میدان گازی پارس جنوبی به کارفرمایی شرکت نفت و گاز پارس و با پیمانکاری گروه گسترش انرژی پاسارگاد، آخرین بسته از چهار بسته قراردادی حفاری ۳۵ حلقه چاه درون‌میدانی (Infill) در میدان مشترک پارس جنوبی است که اجرای کامل آن به توسعه صنعت گاز، حفظ و نگهداشت تولید از میدان مشترک با قطر و رشد اقتصادی کشور کمک می‌کند. هم‌اکنون ظرفیت تولید روزانه ایران از این میدان مشترک به ۷۰۵ میلیون مترمکعب رسیده و بر اساس آماری که دریافت شده، قطر نیز از این میدان روزانه ۶۲۵ میلیون مترمکعب گاز برداشت می‌کند. حفاری چاه‌های درون‌میدانی یکی از این فعالیت‌ها به شمار می‌رود که قرارداد حفاری ۳۵ حلقه چاه درون‌چاهی در قالب چهار بسته کاری به پیمانکاران صاحب صلاحیت در بخش بالادستی صنعت نفت و گاز کشور ابلاغ و واگذار شده است. این ۳۵ حلقه‌چاه در چهار بسته کاری با شرکت‌های پوسکو (بسته نخت با حفاری هشت حلقه چاه)، توسعه پتروایران (بسته دوم با ۹ حلقه چاه)، حفاری شمال (بسته سوم با ۹ حلقه چاه) و گروه گسترش انرژی پاسارگاد (بسته چهارم با ۹ حلقه چاه) امضا شده است. با اجرای این پروژه و حفاری کامل ۳۵ حلقه چاه درون‌میدانی به ظرفیت تولید گاز از میدان مشترک پارس جنوبی افزوده می‌شود که به کاهش ناترازی گازی کشور کمک شایان توجهی می‌کند.این امیدواری وجود دارد که با برنامه‌ریزی‌های شرکت گسترش انرژی پاسارگاد، نخستین دکل حفاری این پروژه خردادماه سال آینده به سمت آب‌های ایران حرکت کرده و تیرماه در میدان پارس جنوبی استقرار یابد.